Κάθε στενό και μια ιστορία, κάθε δρόμος και ένας θρύλος. Κάπως έτσι μπορεί να περιγράψει κάποιος την Αθήνα και όλα όσα έχει ζήσει αυτή η πόλη μέσα στους αιώνες. Ιδιαίτερη κρίσιμη περίοδος για διάφορα ιστορικά γεγονότα που συνόδευσαν την πόλη της Αθήνας ήταν αυτή της Τουρκοκρατίας. Και από αυτή την περίοδο υπάρχουν πολλά γεγονότα και ιστορίες που δεν γνωρίζουμε ή έχουμε περιορισμένη γνώση. Ένα από αυτά είναι η ιστορία με το τείχος Χασεκή. Μια ιστορία από την πολύ παλιά Αθήνα που έχει ενδιαφέρον να γνωρίσεις. Ποιος ήταν λοιπόν ο Χασεκής και γιατί έφτιαξε το τείχος;
Το άγνωστο σε πολλούς τείχος του Χασεκή στην Αθήνα και η ιστορία του
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή ξεκαθαρίζοντας ποιος είναι ο Χασεκής. Μιλάμε για τον Χατζή Αλή Χασεκή (Χασεκής όπως συνηθίζεται πλέον να λέγεται) ο οποίος ήταν οθωμανός ιδιοκτήτης και διοικητής της Αθήνας τον 18ο αιώνα. Με το όνομά του συνδέθηκαν σκληρές και βάναυσες πράξεις και ήταν γνωστός για την αγριότητά του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο Παναγής Σκουζές, κατά την περίοδο που ήταν διοικητής της Αθήνας, επί Τουρκοκρατίας, η πόλη υπέφερε αφόρητα και η ελληνική κοινότητα έχασε όλα τα υπάρχοντά της. Αρχικά η πόλη είχε 1.500 ελληνικές οικογένειες και 375 τούρκικες. Από τις ελληνικές, δεκάδες έχασαν τα σπίτια τους, θανατώθηκαν και υποχρεώθηκαν να φύγουν. Η άφιξη του Χασεκή συνοδεύτηκε επίσης από επιδημία πανούκλας, η οποία αποδεκάτισε τους Αθηναίους.
Ο Χατζή Αλή Χασεκή περίπου 1740 με 1795
Αύξανε μάλιστα συνέχεια τους φόρους για να μεγαλώνει την περιουσία του πάντας εις βάρος των κατοίκων της πόλης που υπέφεραν. Το αποκορύφωμα ήταν το τείχος που ήθελε και κατάφερε να φτιάξει. Επρόκειτο για ένα τείχος 4 χιλιομέτρων γύρω από την πόλη ώστε να προστατευτεί από επιδρομές. Ωστόσο για να φτιαχτεί το τείχος γύρω από την παλιά Αθήνα, ο Χασεκής εξανάγκασε τους Αθηναίους σε υποχρεωτική εργασία. Τους υποχρέωνε να εργάζονται ατελείωτες ώρες ενώ για να βρει οικοδομικά υλικά, γκρέμιζε αρχαία μνημεία και γέφυρες.
Η αρχή του τείχους βρισκόταν στην Ακρόπολη και συγκεκριμένα στο σημείο που ήταν γνωστό ως Πόρτα του Κάστρου. Απλωνόταν δε στην κορυφή του Άρειου Πάγου έως το Θησείο στη Πόρτα του Δράκου. Συνολικά λέγεται ότι είχε επτά Πύλες.
Χάρτης της ύστερης Οθωμανικής Αθήνας, με το Τείχος του Χασεκή
Το τέλος του Χασεκή και το γκρέμισμα του τείχους
Ο Χασεκής σκοτώθηκε δια αποκεφαλισμού και το κεφάλι του στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου τοποθετήθηκε στην Αυτοκρατορική Πύλη (Τοπ Καπί) να στέκει για τρεις ημέρες με τις πράξεις του γραμμένες επάνω σε χαρτί. Τα υπάρχοντα του Χατζή με όλη την δημευμένη περιουσία των Αθηναίων Χριστιανών μοιράστηκαν.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το τείχος γκρεμίστηκε μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και συγκεκριμένα το 1835. Ωστόσο τμήμα του ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση της νέας πόλης και για τα σπίτια όσων επέστρεφαν από τα νησιά του Αργοσαρωνικού και την Πελοπόννησο.
Η ιστορία και η αναγκαιότητα κατασκευής του τείχους
Η δεκαετία του 1770 ήταν μια περίοδος ανομίας και αναρχίας στη νότια Ελλάδα, ιδιαίτερα λόγω της παρουσίας περιπλανώμενων Οθωμανικών-Αλβανικών συμμοριών, που μεταφέρθηκαν από την Πύλη για να καταστείλουν τα Ορλωφικά στον Μοριά το 1770. Το 1778, μια τέτοια συμμορία έφτασε στην Αττική και έστειλε απεσταλμένους στην Αθήνα, απειλώντας ότι θα κάψουν την πόλη, εκτός εάν λάβουν διατάξεις και επίσημο έγγραφο που τους προσλαμβάνει ως φύλακες της πόλης. Ο Οθωμανός κυβερνήτης, Χατζή Αλή Χασεκή, και ο αθηναϊκός πληθυσμός, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, αποφάσισαν να συναντήσουν τους Αλβανούς στο πεδίο της μάχης, καθώς η πόλη ήταν ανοχύρωτη πέρα από την Ακρόπολη. Σε μια μάχη που έγινε κοντά στο Χαλάνδρι, οι Αθηναίοι νίκησαν τους Αλβανούς. Για να προστατεύσει την πόλη από άλλη επίθεση, ο Χασεκή άρχισε αμέσως την κατασκευή ενός νέου τείχους γύρω από την πόλη.
Οι εργασίες δεν είχαν προχωρήσει πολύ όταν μια δεύτερη και πολύ μεγαλύτερη δύναμη 6.000 Αλβανών πλησίασε, υπό έναν ορισμένο Μαξούτ, στο δρόμο τους προς τον Μορέα. Οι Τούρκοι τότε εγκατέλειψαν την πόλη και βρήκαν καταφύγιο στην Ακρόπολη, ενώ ο Χασεκή επέτρεψε στους Έλληνες να μετακινηθούν στη Σαλαμίνα για ασφάλεια. Εκεί παρέμειναν για 13 ημέρες, μέχρι να φύγουν οι Αλβανοί, αφού έλαβαν ένα σημαντικό ποσό ως δωροδοκία. Η κατασκευή του τείχους ξανάρχισε με αυξημένο σθένος: ο Χασεκή όχι μόνο επιστράτευσε ολόκληρο τον πληθυσμό της πόλης χωρίς διάκριση, αλλά συμμετείχε και ο ίδιος στο έργο, έτσι ώστε το μήκους 10 χιλιομέτρων τείχος να ολοκληρωθεί σε 108 ημέρες, ή, σύμφωνα με άλλες αναφορές, σε μόλις 70 ημέρες. Πολλά αρχαία και μεσαιωνικά μνημεία γκρεμίστηκαν και επαναχρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό (σπόλια) κατά τη διαδικασία. Στη συνέχεια ο Χασεκή δημοσίευσε αμέσως στους Αθηναίους ένα λογαριασμό ύψους 42.500 νομισμάτων, δήθεν για τους επόπτες που είχε φέρει από έξω. Όχι μόνο αυτό, αλλά τοποθέτησε φρουρούς στις πύλες, έτσι ώστε το τείχος χρησίμευσε ουσιαστικά για να φυλακίσει τον πληθυσμό στη δική τους πόλη.
Κατά τη διάρκεια και μετά την οθωμανική πολιορκία της Αθήνας το 1826, το τείχος έγινε ερείπια, όπως το μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Τα λείψανά του κατεδαφίστηκαν το 1834.
Με την αγάπη που ξέρετε!
Ian
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου